Terroryzm na Półwyspie Bałkańskim, a zagrożenia dla bezpieczeństwa państw Trójmorza

🕔 Artykuł przeczytasz w 14 min.

Międzynarodowa współpraca jest współcześnie kluczem do utrzymania wysokiego poziomu bezpieczeństwa w Europie. Jednocześnie należy stale analizować pojawiające się wyzwania, nie tylko o charakterze gospodarczym ale także w dziedzinie bezpieczeństwa. Bliskość geograficzna państw należących do inicjatywy Trójmorza, w szczególności Rumunii, Chorwacji, Słowacji, Węgier, Słowenii, Czech i Austrii, oraz położonych na Półwyspie Bałkańskim, skłania do refleksji nad zależnościami pomiędzy nimi. W związku z pojawiającymi się zagrożeniami w Europie Środkowej w postaci terroryzmu, niekontrolowanej migracji, przemytu narkotyków i broni, a także utrzymującym się ryzykiem wystąpienia konfliktów etnicznych, niezbędnym jest stale analizować uwarunkowania, które mogą mieć negatywny wpływ na rozwój w ramach Trójmorza¹. Oprócz tego, realnym wyzwaniem dla wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego są transformacje o charakterze politycznym, ekonomicznym i militarnym zachodzące na Bałkanach.

Z uwagi na ostatnie ataki terrorystyczne w Unii Europejskiej ważnym jest, aby pochylić się nad problematyką pojawiających się zagrożeń. Tym samym należy zweryfikować główne przyczyny rozrostu tego negatywnego zjawiska oraz wskazać jego główne źródła. Bardzo często w debacie publicznej podkreśla się zagrożenia terrorystyczne pochodzące z Bałkanów, a ich kumulacja w tym regionie ma być pokłosiem rozpadu Jugosławii oraz zmagań na tle religijnym i kulturowym. Prowadzi to do stwierdzeń, że wielu terrorystów (bojowników) na stałe przebywa na Bałkanach oraz, że wykorzystują oni ten region jako schronienie i bazę do podejmowania działań stricte kryminalno-terrorystycznych w celu rozbudowy struktur grup terrorystycznych w Europie.

W związku z powyższym, można przyjąć, że państwa należące do Trójmorza są zagrożone terroryzmem z uwagi na rozrost tego zjawiska na Bałkanach. Jest to spowodowane tym, że wielu terrorystów powraca z konfliktów w Syrii oraz Iraku i szuka schronienia w tym regionie. W szczególności zaobserwowano takie zjawiska w Bośni i Hercegowinie, Kosowie, Serbii oraz Albanii, gdzie w latach 90-tych operowała Al-Kaida. Obecnie zauważalna jest zwiększona aktywność Państwa Islamskiego, które wykorzystuje możliwe związki kulturowe lub religijne z dżihadem osób, które zamieszkują Półwysep Bałkański. W związku z powyższym należy wziąć pod uwagę zagrożenia o takim charakterze, gdyż może to bezpośrednio oddziaływać na państwa należące do Trójmorza. Niebezpieczeństwo w postaci terroryzmu może utrudnić kooperację w regionie, a także zacieśnianie relacji pomiędzy poszczególnymi partnerami. Budując potencjał międzynarodowy w ramach Trójmorza, jednocześnie funkcjonując w pobliżu państw z Półwyspu Bałkańskiego, istnieje zagrożenie, że dojdzie do poważnego konfliktu interesów, który wywołają terroryści, aby zrealizować swoje cele.

Współczesne zagrożenia terrorystyczne

Obecność zagranicznych bojowników w Europie z pewnością nie jest nowym zjawiskiem. Wydarzenia w Syrii i Iraku w ostatnich latach przywróciły tę kwestię z powrotem do polityki bezpieczeństwa prowadzonej przez Unię Europejską. Półwysep Bałkański nie jest wyjątkiem od tego trendu. Gwałtowny ekstremizm w tym regionie jest postrzegany przez pryzmat islamistycznej radykalizacji zagranicznych bojowników oraz trwający spór Ukrainy z Rosją. Obecni na Bałkanach terroryści pochodzą głównie z organizacji Państwo Islamskie lub organizacji Al-Nusra Front (Front Obrony Ludności Lewantu), z ruchów nacjonalistycznych, zarówno ukraińskiego, jak i rosyjskiego².

Podstawy do rozwoju radykalnego islamu na Bałkanach powstały wraz z utworzeniem w armii bośniackiej batalionu El Mujahid, złożonego z ekstremistycznych zagranicznych bojowników³. Po wojnie w Bośni i Hercegowinie (1991–1995) muzułmańskie organizacje, meczety oraz placówki oświatowe były wspierane przez niektóre z państw Zatoki Perskiej (Bahrajn, Irak, Kuwejt, Oman, Katar, Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie), przez co religia muzułmańska zaczęła rozkwitać na Bałkanach⁴. Należy podkreślić, że religia muzułmańska rozkwitała na Bałkanach już w XIII i XIV wieku, gdy Turcy Osmańscy najeżdżali Bałkany.

Ponad 1000 osób pochodzących z Bałkanów znalazło się w szeregach różnych grup bojowników w Syrii i Iraku. Współcześnie wielu z nich powraca do Europy przez Bałkany i bierze udział w konflikcie na Ukrainie. Około 200 mężczyzn z Serbii dołączyło do samozwańczej armii „Noworosji”, wspierając prorosyjskich separatystów w ukraińskim konflikcie⁵.

Obecnie ponad 300 kosowskich Albańczyków (w tym około 40 kobiet) walczy w szeregach terrorystów w Syrii i Afganistanie. Ponadto w Kosowie funkcjonuje kilka ośrodków szerzenia wiary, w których przekazuje się treści o charakterze ekstremistycznym, a zajęcia prowadzą osoby związane z Państwem Islamskim⁶. Od 2012 roku około 100 Kosowian zginęło w walkach u boku Al-Nusra Front i innych organizacji islamistycznych na Bliskim Wschodzie, jak np. Państwo Islamskie. Wielu z walczących wróciło do kraju po tym, jak w kwietniu 2019 roku kosowscy bojownicy, którzy zostali aresztowani przez siły irackie i kurdyjskie na obszarach, na których upadły rządy ISIS, zostali repatriowani. Są wśród nich osoby, które nie tylko udały się w strefy działań wojennych na Bliskim Wschodzie, ale także planowały dokonać zamachów terrorystycznych w Kosowie i sąsiedniej Albanii. Ponadto trzeba zaznaczyć, że obecna blokada związana z COVID-19 może mieć szkodliwy wpływ na wysiłki zmierzające do deradykalizacji, ponieważ wynikająca z tego tragiczna sytuacja gospodarcza tworzy bardziej podatny teren dla grup, które chcą radykalizować młodzież⁷.

Kolejnym przykładem jest Macedonia Północna, która jest położona w bliskim sąsiedztwie grupy Trójmorza. Regularnie dochodzi w tym państwie do zatrzymań osób podejrzanych o działalność terrorystyczną. Ponadto służby antyterrorystyczne dokonują przeszukań i znajdują składy broni, która może być wykorzystana do ataków. Ponad 150 osób wyjechało z Macedonii i brało udział w walkach w Iraku i Syrii. Łącznie zginęło około 40 osób z tego kraju⁸. Oprócz tego, również obywatele Czarnogóry podróżowali zarówno do Syrii jak i na Ukrainę, aby wziąć udział w walkach⁹.

2 listopada 2020 roku doszło do ataku terrorystycznego w Wiedniu, którego dokonał zwolennik Państwa Islamskiego. Terrorysta to 20-letni obywatel Austrii (z drugim obywatelstwem Macedonii Północnej). Urodził się on w Wiedniu i tutaj uczęszczał do szkoły. Należy jednak podkreślić, że dokonał ataku po tym, jak odbył karę więzienia za próbę dołączenia do organizacji terrorystycznych w Syrii, w 2018 roku. Proces deradykalizacji tego młodego mężczyzny się nie powiódł i mimo, że był znany służbom bezpieczeństwa, udało mu się dokonać ataku. W związku z powyższym należy z ogromną uwagą podchodzić do zagrożeń w postaci wzrastającego poparcia dla grup terrorystycznych, które się współcześnie przejawia wśród młodych osób. Radykalizacja, a tym samym ryzyko wystąpienia ataku terrorystycznego jest realne zarówno na Półwyspie Bałkańskim jak i w państwach należących do Trójmorza. Prowadzi to do zagrożenia obejmującego swym zasięgiem większość kontynentu Europejskiego.

Terroryzm na Bałkanach na tle politycznych rozgrywek

Bałkany są generalnie postrzegane jako region przesiąknięty terroryzmem, a Bośnia i Hercegowina ma być jego głównym źródłem. Jest to także związane z tym, iż część z ataków terrorystycznych, które miały miejsce w Europie, były przeprowadzone przez osoby, które np. podróżowały przez ten kraj. Co więcej, to wyznawcy islamu zamieszkujący Bośnię i Hercegowinę stali się symbolem zagrożenia terrorystycznego z uwagi na międzynarodowe postrzeganie tego regionu jako schronienia dla ekstremistów.

Na początku sierpnia 2020 roku minister spraw wewnętrznych Republiki Serbskiej (jedna z dwóch części składowych Bośni i Hercegowiny (drugą jest Federacja Bośni i Hercegowiny)), Dragan Luka, powiedział, że każdy akt terrorystyczny popełniony w Bośni i Hercegowinie został popełniony przez wahabitów. Według niego prawie wszystkie akty terrorystyczne popełnione nie tylko w Europie, ale także na całym świecie, mają jakiś związek z Bośnią i Hercegowiną. Było to tylko jedno z wielu oświadczeń z ostatniego roku, pochodzących od różnych wysokich rangą polityków bałkańskich.

Takie stwierdzenia prowadzą do demonizacji muzułmańskiej populacji Bośni i Hercegowiny. Prawdą jest, że w tym państwie setki muzułmanów wyznaje purytańskie salafickie lub wahabickie interpretacje islamu. Jednak powszechnie wiadomo, że trzymanie się nauk purytańskich nie przekłada się na dołączanie do grup terrorystycznych. Takie postrzeganie BiH wynika z faktu, iż wielu młodych mężczyzn, którzy wstąpili w szeregi Państwa Islamskiego, a zginęli w wojnach w Syrii i Iraku, pochodzili z Bośni i Hercegowiny. Ci, którzy przeżyli i wrócili do kraju otrzymali wysokie kary więzienia, a pozostali, którzy próbowali ponownie wyjechać zostali zatrzymani. Ponadto, co istotne w kontekście konfliktu na linii Serbia – Bośnia, ostatni duży zamach terrorystyczny w Bośni i Hercegowinie to atak na ambasadę USA w Sarajewie w 2011 roku, który został popełniony przez obywatela Serbii.

Główną przyczyną postrzegania Bośni i Hercegowiny jako regionu, który jest zasiedlony przez wielu terrorystów jest narracja wojenna. W czasie wojny 1992-95 ten negatywny wizerunek był aż nadto widoczny z uwagi na działania podejmowane przez bośniackich muzułmanów w postaci zabójstw, ataków i tortur. Biljana Plavšić, była profesor biologii na Uniwersytecie w Sarajewie i czołowa postać w kręgu Radovana Karadzicia, była porównywana do niemieckiego lekarza Josepha Mengele. Następnie po atakach z 11 września 2001 roku, kiedy to nastąpiła ogólnoświatowa stygmatyzacja muzułmanów z powodu ataków podjętych przez osoby tego wyznania, doszło do kolejnych fali ataków terrorystycznych w całej Europie popełnionych przez ekstremistów, którzy twierdzili, że są muzułmanami. Atakowali dotychczas w: Madrycie (2004), Amsterdamie (2004), Londynie (2005), Tuluzie (2012), Paryżu (2015), Brukseli (2016), Nicei (2016), Berlinie (2016), Londynie (2017), Sztokholmie (2017), Paryżu (2017), Barcelonie (2017), Carcassonne (2018), Strasbourgu (2018), Utrechcie (2019), Lionie (2019), Paryżu (2019), Londynie (2019), Nicei (2020) oraz w Wiedniu (2020).

Milorad Dodik, premier Republiki Serbskiej (członek trójstronnej prezydencji), konsekwentnie twierdzi, że bośniaccy politycy muzułmańscy chcą stworzyć państwo islamskie i planują nadać obywatelstwo dla 150 000 muzułmańskich imigrantów, aby zmienić dominującą religię w kraju. Twierdził również, że Bośniacka Partia Akcji Demokratycznej (SDA) chce stworzyć „państwo islamskie” i wprowadzić „prawo islamskie” (mimo że partia nigdy nie poszła dalej niż wspieranie wprowadzenia edukacji religijnej w szkołach podstawowych). Dochodziło również do sytuacji, kiedy Aleksandar Vulin, minister obrony Serbii i prawa ręka prezydenta Aleksandara Vučicia, łączył bośniackich muzułmanów z ekstremistami Al-Kaidy i Państwa Islamskiego. Kolejnym przykładem są opinie chorwackich polityków. Mówiąc o rosnącym zagrożeniu terrorystycznym w Europie, Miroslav Tudjman, syn pierwszego prezydenta Chorwacji Franjo Tudjmana, powiedział, iż to co dzieje się teraz w Europie oraz to co wydarzyło się w BiH w latach 90-tych, to był początek dzisiejszego islamskiego terroryzmu. Oprócz powyższych, można znaleźć bardzo wiele wypowiedzi czołowych polityków z innych państw Półwyspu Bałkańskiego, którzy wskazują, że Bośnia i Hercegowina jest obecnie zagrożeniem dla bezpieczeństwa międzynarodowego, podczas gdy bośniaccy muzułmanie są ekstremistami. Jednocześnie europejscy politycy nie szczędzili negatywnych ocen względem Bośni i Hercegowiny, co było widoczne w komentarzu prezydenta Francji Emmanuela Macrona, który określił BiH jako „tykającą bombę zegarową” oraz słowach austriackiego premiera Sebastiana Kurza i prezydenta Czech Miloša Zemana, którzy twierdzili, że kraj ten jest bazą dla ekstremistów.

Jedną z głównych przyczyn takiego postrzegania BiH przez inne państwa, jest obecność w czasie wojny grupy zagranicznych muzułmańskich bojowników (jednostka al-Mudżahedinów – od czerwca 1992 roku do Bośni nielegalnie przybywali mudżahedini, zwłaszcza z Iranu i Afganistanu). Ponadto wiele było udokumentowanych przykładów wskazujących na niezwykłą brutalność tych jednostek.

Z drugiej strony warto wspomnieć, że Bośnia i Hercegowina dokłada wszelkich starań, aby dołączyć do takich organizacji jak UE i NATO. Kraj próbował wydalić po wojnie większość zagranicznych muzułmańskich bojowników a na arenie międzynarodowej publicznie wskazuje na całkowite odcięcie od organizacji ekstremistycznych. W związku z powyższym pojawia się czasem pytanie, czy jeśli np. Serbia i Chorwacja przedstawia BiH jako niestabilną, terrorystyczną i stanowiącą zagrożenie, to nie jest to raczej zabieg mający na celu zdobycia poparcia Zachodu. Byłoby to tworzenie pewnego obrazu niebezpieczeństwa skumulowanego w Bośni i Hercegowinie, a od którego inne państwa na Półwyspie Bałkańskim byłyby odcięte. Jest to bardzo ważny element w procesie akcesji poszczególnych państw do organizacji międzynarodowych oraz zawiązywanych bilateralnych sojuszy. Jedno jest pewne, Bośnia i Hercegowina wydaje się być jednym z najmniej stabilnych pod względem polityki i bezpieczeństwa państw w Europie.

Wsparcie NATO, Unii Europejskiej i ONZ

NATO jako organizacja polityczno-wojskowa, koncentruje się na kwestiach związanych z bezpieczeństwem i pomaga budować bezpieczne środowisko na Bałkanach. Na przykład w ramach misji Kosowo Force (KFOR) NATO zbudowało i wyszkoliło narodowy komponent bezpieczeństwa, znany jako Kosowskie Siły Bezpieczeństwa (KSF). Ponadto NATO zapewnia szkolenia i dzieli się wiedzą z niebędącą w sojuszu Bośnią i Hercegowiną. Sytuacja w Kosowie jest jednak zupełnie inna niż w Bośni i Hercegowinie, ponieważ państwa członkowskie NATO stanowią zdecydowaną większość obecności wojskowej w Kosowie. Jako główna siła wojskowa w terenie, KFOR może wykorzystać wiedzę zdobytą przez NATO, aby zapewnić sukces w walce z terroryzmem.

Jednakże, ze względu na wyzwanie dla bezpieczeństwa, jakim jest terroryzm, NATO i KFOR muszą uczestniczyć w stabilizowaniu regionu, ale także polegać na innych państwach w regionie. Jest to równoznaczne z rozwojem współpracy pomiędzy państwami z Półwyspu Bałkańskiego oraz członkami porozumienia Trójmorze. Wydaje się, że jest to kluczowe, ażeby w przyszłości zwalczać zagrożenie terrorystyczne skutecznie.

W ramach współpracy z państwami z Półwyspu Bałkańskiego, Unia Europejska przyjęła plan na rzecz walki z terroryzmem. Obejmuje on zaangażowanie państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Bałkanów w celu zatrzymania rozrostu terroryzmu. Tym samym wszystkie państwa muszą przyjąć paralelną strategię opierającą się na wielopłaszczyznowym podejściu do zagrożeń. Kraje bałkańskie powinny dążyć do¹⁰:

– proaktywnego podejmowania działań w celu zapobiegania brutalnemu ekstremizmowi i zwalczania go,

– wzmacniania odporności społecznej na brutalne wpływy ekstremistów dzięki zaangażowaniu społeczeństwa,

– promocji tolerancji i współpracy międzykulturowej,

– ustalenia przyczyn radykalizacji religijnej, politycznej i etniczno-nacjonalistycznej,

– zapobiegania radykalizacji postaw młodzieży i przeciwdziałać jej, w tym za pomocą środków społecznych i edukacyjnych,

– zapewnienia skutecznej współpracy między podmiotami krajowymi w celu nadzoru nad osobami niebezpiecznymi,

– zapewnienia kompleksowego podejścia do powrotu zagranicznych bojowników terrorystycznych oraz ich rodziny, w tym także wykorzystanie programów deradykalizacyjnych w więzieniach, w celu reintegracji ekstremistów,

– analizy treści o charakterze terrorystycznym w Internecie,

– opracowania kampanii informacyjnej w celu przeciwdziałania zagrożeniom o charakterze terrorystycznym.

Wraz z eskalacją konfliktu w Syrii i Iraku, a także z powtarzającymi się atakami terrorystycznymi na całym świecie, kraje bałkańskie wsparły międzynarodowe wysiłki na rzecz rozwiązania problemu zagranicznych bojowników. Zgodnie z wymaganiami rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2178, przyjętej w 2014 roku, wszystkie kraje bałkańskie zmieniły przepisy karne, aby zakazać podejmowania działalności terrorystycznej, zwłaszcza o charakterze międzynarodowym¹¹. Kosowo przyjęło całkowicie nową ustawę regulującą tę kwestię, podczas gdy inne kraje dodały nowe przepisy do istniejących kodeksów karnych. Kary w poszczególnych państwach różnią się od siebie i można otrzymać od 6 miesięcy do 15 lat więzienia za szeroko rozumiane wspieranie terroryzmu, w tym: walkę w wojnach zagranicznych, podróżowanie do stref wojennych, rekrutowanie walczących lub zapewnianie wsparcia finansowego grupom terrorystycznym.

Wykorzystywanie Internetu do propagowania treści terrorystycznych na Bałkanach

Kolejnym zagrożeniem, na które warto zwrócić uwagę, a ma związek z terroryzmem jest wykorzystanie mediów społecznościowych oraz Internetu do terrorystycznej propagandy. Specjalistyczna agenda Europolu ds. nadużyć w Internecie (EU Internet Referral Unit, utworzona w 2015 roku) wskazuje, że w październiku 2020 roku wykryła ponad 350 przykładów propagandy internetowej ISIS i Al-Kaidy rozpowszechnianej w państwach z Półwyspu Bałkańskiego. Pod uwagę wzięto materiały propagandowe dżihadystów, takie jak samouczki wideo, oświadczenia oraz konta w mediach społecznościowych, które podżegały do przemocy. Treść była rozpowszechniana w językach krajów z Bałkanów Zachodnich, głównie przez lokalnych zwolenników organizacji terrorystycznych. W sumie dochodzenie ujawniło 346 elementów propagandy na 27 różnych platformach internetowych. Dodatkowo w akcji uczestniczyły wyspecjalizowane jednostki służb z Albanii, Bośni i Hercegowiny, Chorwacji, Macedonii Północnej, Czarnogóry, Serbii i Słowenii. Materiały zostały przeanalizowane przez Europol i przekazane odpowiednim dostawcom usług internetowych w celu ich usunięcia. Jednakże specjaliści z Europolu wskazali, że w szczególności grupy dżihadystów wykazały się ogromną wiedzą na temat funkcjonowania sieci społecznościowych i rozpoczęły dobrze zorganizowane, skoordynowane kampanie w mediach społecznościowych, aby rekrutować zwolenników oraz promować lub gloryfikować akty terroryzmu i brutalnego ekstremizmu.

Wydaje się to niezwykle ważne z uwagi na obecną sytuację epidemiologiczną, gdy wiele osób pozostaje w domach, a ich głównym źródłem informacji jest Internet. Dotyczy to zwłaszcza młodych osób, które będą głównym odbiorcą treści ekstremistycznych. Będąc otoczonym dziesiątkami informacji z różnych źródeł, bardzo trudno jest weryfikować prawdziwe doniesienia¹². Dlatego trzeba wskazać, że rekrutacja do różnych grup – terrorystycznych, nacjonalistycznych, antyrządowych – może być współcześnie skutecznie prowadzona w sieci.

Konkluzje

Weryfikując zagrożenia dla bezpieczeństwa państw Trójmorza, należy wziąć pod uwagę bieżący stan bezpieczeństwa oraz możliwe przyszłe implikacje z uwagi na możliwą aktywizację terrorystów na Bałkanach. Trzeba podkreślić, iż Kosowo i Serbia skazały największą liczbę zagranicznych bojowników, podczas gdy Bośnia i Hercegowina oraz Macedonia Północna miały najwięcej wyroków skazujących za terroryzm wewnątrz kraju. Co więcej, Bośnia skazywała zagranicznych bojowników średnio na mniej niż dwa lata więzienia, w Kosowie średni wyrok więzienia za przestępstwa związane z terroryzmem wynosił trzy i pół roku, a w Serbii wyroki są różne w zależności od wyroków skazujących za walki na Ukrainie i w Syrii. Bojownicy wracający z Ukrainy otrzymywali w większości wyroki w zawieszeniu lub areszt domowy, wyroki za wstąpienie do Państwa Islamskiego ISIS sięgały 11 lat. Przy tym, prawo bośniackie nie klasyfikuje walki na Ukrainie jako aktu terrorystycznego, w przeciwieństwie do walk w Syrii, gdyż określono ISIS jako organizację terrorystyczną. Jednocześnie Bośnia była pierwszym krajem w regionie, który zakazał wyjazdu i udziału w walkach na Bliskim Wschodzie¹³. W marcu 2015 roku Kosowo uchwaliło ustawę zakazującą przystępowania do konfliktów zbrojnych poza terytorium państwa, definiowane jako „wstąpienie do obcego wojska lub policji, w zagranicznych formacjach paramilitarnych, w zorganizowanych grupach lub indywidualnie poza terytorium państwa”.

Oskarżenia o terroryzm są często wykorzystywane przez państwa i grupy etniczne jako broń polityczna w celu uzyskania międzynarodowego poparcia dla ich sprawy. Na przykład politycy serbscy często oskarżają Bośniaków i Albańczyków o utrzymywanie obozów szkoleniowych Al-Kaidy na swoich terenach. Z drugiej strony, przywódcy Bośniaków i Albanii zaprzeczają zarzutom i oskarżają Serbów o wspieranie „terroryzmu” poprzez ukrywanie oskarżonych o zbrodnie wojenne. Prawdą jest, że zagrożenie terrorystyczne jest w rzeczywistości znacznie mniej poważne niż bardziej palące problemy regionu, takie jak korupcja, ubóstwo i potencjalna niestabilność polityczna. Międzynarodowe skupienie się na zagrożeniu terrorystycznym może odwrócić uwagę od tych bardziej istotnych kwestii, takich właśnie jak korupcja.

Sieci współpracy terrorystycznej na Bałkanach stanowią ideologiczny i logistyczny kręgosłup bojowego ruchu dżihadystów w regionie. Migrujący bojownicy będą w przyszłości stanowić znaczące zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego krajów bałkańskich, a także Unii Europejskiej. Dlatego też trzeba z uwagą weryfikować niebezpieczeństwa w regionie, które mogą mieć negatywny wpływ na państwa należące do Trójmorza. Mimo, że bieżące zagrożenie jest określane jako znacznie niższe niż w latach 2013-2016, to należy podkreślić, iż nawet jedna aktywność terrorystyczna może całkowicie zaburzyć obecne funkcjonowanie państw i doprowadzić do kolejnych konfliktów.

Zagrożenia terrorystyczne i ich wpływ na funkcjonowanie państw na Półwyspie Bałkańskim

Państwo	Miejsce na świecie w 2016 roku	Miejsce na świecie w 2019 roku
Albania	92	110
Bośnia i Hercegowina	62	88
Bułgaria	82	112
Chorwacja	126	138
Czarnogóra	117	97
Grecja	43	45
Kosowo	70	79
Macedonia Północna	78	115
Serbia	121	123
Słowenia	130	b.d.
Rumunia	130	b.d.

źródło: opracowanie własne na podstawie: IEP, Global Terrorism Index 2017 – Measuring and understanding the impact of terrorism, Sydney 2017, s. 48. IEP, Global Terrorism Index 2019 – Measuring and understanding the impact of terrorism, Sydney 2019, s. 8-9.

Trzeba podkreślić, że zagrożenie terrorystyczne na Bałkanach wciąż stanowi wyzwanie dla państw Unii Europejskiej, a zatem dla całego Trójmorza. Stabilność regionu jest krucha, a organy ścigania i inne instytucje publiczne są nadal słabe. Niektórzy terroryści walczący za granicą mogą w przyszłości zdecydować się na wyjazd do innych regionów, w tym na Bałkany lub do Europy Zachodniej. I odwrotnie, przyszli rekruci z Bałkanów mogą udać się do Iraku, Syrii lub na Ukrainę, aby dołączyć do walk. Ostatecznie terroryści zdobywający broń i materiały wybuchowe mogą chcieć je wykorzystać w celu kolejnych ataków terrorystycznych w Europie.

Artykuł został pierwotnie opublikowany w kwartalniku “Myśl Suwerenna. Przegląd Spraw Publicznych” nr 2(2)/2020.

[Grafika: Stary Most w Mostarze po zachodzie Słońca; Autor: BáthoryPéter]

_______________________________